Odak, yerinden ziyade tümörün genetik sebebi üzerinde olmaya başladı.

Normal bir senaryoda, hücrelerimiz, örneğin deri hücrelerimiz, devamlı olarak bölünür, derimizin düzenli olarak dökülmesinin sebebi budur, ancak bu hücre bölünmeleri normalde kontrol altındadır. Bu süreç durmaksızın regüle edilir ve hücre bölünmesi sayısı / programlı hücre ölümü iyi dengelenmiştir. Hücreler örneğin hormonlar üzerinden birbirine talimat gönderebilmekte ve süt üretimine gerek duyulduğunda, meme bezi hücreleri gerektiği kadar bölünmeye başlar. Hücre bölünmesi veya programlı hücre ölümü süreci hedeflenen hücrelerin reseptörlerine bağlanan sinyal yolu molekülleri tarafından başlatılır. Bu moleküller genlerimiz tarafından kodlanan proteinlerdir ve DNA diziliminde hata varsa bu protein düzgün çalışmayabilir ve ya hücre bölünmelerini aşırı etkinleştirir veya kapanır ve hücre bölünmesini durduramaz.

Kanserin tedavi edilmesinde neredeyiz? 

Dr. István Peták “Bu yıl, ESMO Madrid’de yapıldı ve ben de Hassas Onkoloji konusunda panelist olarak davet edildim” diyor. Dr. István Peták devamla şunları söylüyor: “Moleküler teşhis kanser hastalarının tedavi edilme yönünü değiştiriyor. Yeni hedefe yönelik ilaçların bol olduğu bir dönemde yaşıyoruz. Geçmişte, 10-20 yeni antikanser ilacının tescil ettirilmesi on yıllar alırken, 2015 ve 2017 arasında bu sayı 47’ye çıktı ve yalnızca 2020’de bu sayı 100’e ulaştı, bu son on yılda hedefe yönelik veya imünoterapi olarak 100’den fazla yeni ilacın geliştirildiği anlamına gelir.

Önemli olan şey tümör türü değil, moleküler teşhis sonuçlarının neler olduğudur. Pek çok durumda, ilaçlar tümör türünün aksine moleküler biyobelirteçler ile doğrudan bağlantılıdır. İnsanlık tarihinde ilk kez, kanseri altta yatan sebebine göre tedavi edilmesinde paradigma kayması var, bu semptomlar ve istatistiklerin aksine moleküler alterasyonlardır. Bu, semptomlara bakterilerin sebep olduğunun keşfedildiği zaman antibiyotiğin keşfine benzer bir çığır açan buluştur. Moleküler teşhis niçin immün yanıt olmadığını ve hastanın vücudunun niçin kanserle mücadele edemediğini anlatabilir. Bir kez altta yatan sebebi ortaya koyduğumuzda, başarılı immün yanıt ile onları hedefleyen ilaçları bulabiliriz. Altta yatan etki mekanizmasının anlaşılması da önemlidir çünkü aynı ilaç herkes için faydalı değildir. Bulaşıcı hastalıklar ve antibiyotiklere benzer şekilde, kansere karşı hedefe yönelik terapiler ve aşılar mevcuttur. Kanserlerin yalnızca yaklaşık %5-10’u germ hattı patojen mutasyonlar nedeniyle kalıtımsaldır, mutasyonların çoğunluğu ömrümüz boyunca gelişigüzel birikir. Kanserle ilişkili, herhangi bir sayıda mutasyon geçirebilecek 600 gen var. Bu sabit sayıdaki genler tetkik için kullanılabilir. Farklı kombinasyonlar halinde gelebilecek 6 milyon olası mutasyon olan 600 gen olduğunu düşünürsek, onkologların niçin bu kadar zor bir pozisyonda olduğunu kolayca görebiliriz. Problem “600” sayısının mutasyon geçirecek her bir genin %1’den az ortalama prevalansı olmasıyla başlar, bu durum klasik tasarımlı klinik deneylere hasta toplanmasını oldukça zor hale getirir. Onkologlar için mevcut kombinasyonların yanında 100 yeni ilaç ve 600 gen arasında strateji oluşturulması da zordur. Hangi terapiye hangi sırayla ve belirlenen mutasyonlara dayalı olarak kombinasyonlardan nasıl faydalanılacağına nasıl karar verebilirler? Bilgi miktarına basitçe ayak uydurulamaz, yazılım sistemimiz hassas onkoloji tedavi hesaplayıcımızın geliştirilme sebebi budur.”

Sağlık hizmeti sağlayıcı hastaların moleküler verilerini yüklediğinde, hesaplayıcı olumlu ilişki içindeki ilaçlara öncelik vererek bir algoritmaya dayalı olarak ilgili birleştirilmiş kanıt skorlarını sağlıyor.

Bundan sonra, klinisyen veya onkoloji ekibi tescilli veya klinik deneylerde geliştirilme aşamasında olan mevcut herhangi bir ilaç olup olmadığını değerlendirebilir. Hiç yoksa, yönerge tabanlı kemoterapiler teklif edilir, bunlar tedavi olarak eşleşmemiş etkisiz hedefe yönelik ilaçlar verilmesinden daha etkindir.

Ana hedeflerimizden biri kanser hastalarını etkisiz hedefe yönelik terapilerden kurtarmaktır. Genelde, hedefe yönelik terapiler ya çok etkilidir ya da hiç etkileri yoktur. Oncompass moleküler teşhis tabanlı karar desteği sağlar, bu klinisyenlere ve onkoloji ekiplerine asıl karar vermekte yardımcı olur. Nadir tümör türleri durumunda, 600 gen paneli yerine bütün ekzon veya genom dizileme tercih edilir.

Bunların hepsi nasıl olur?

Öncelikle, tüm mevcut tıbbi kayıtları incelememiz gerekir, daha sonra hastanın başkaca tetkiklere ihtiyacı olup olmadığını kararlaştırabiliriz. Genelde, yeni tümör dokusu biyopsisi ihtiyacı yoktur. Mevcut doku örneklerinin slaytlarını alırız, daha sonra geri kalanları istendikleri patoloji bölümüne iade ederiz. Daha sonra ilgilenilen genleri dizilemek için uygun miktarda DNA izole ederiz. Daha sonra laboratuvardan yüzlerce veya binlerce olabilecek mutasyon listesi alırız, bunlar teknoloji harikası yazılımımız kullanılarak tümör oluşumundaki anlamları için moleküler info-biyoenformasyoncular tarafından analiz edilir. Sonuçlar ve tavsiyeler hastanın performans statüsünü, söz konusu ilaçların erişilebilirliğini, toksisitesini ve yan etkileri göz önüne alınarak bir uzmanlar ekibi tarafından daha ayrıntılı değerlendirilir. Her bir olgu karmaşık olduğu için, bir olgu koordinatörü ve bir olgu uzmanı atanır. Koordinatör hasta ile iletişim halindeyken uzman eylem sıralamasına karar vermekte yardımcı olabilmek için onkolog ile iletişim halindedir.

Şimdiye kadar deneyimler nasıl oldu?

Hem kendimizin hem de uluslararası deneyimler hasta programımıza erken katılırsa, teşhisten hemen sonra, tedavi seyri boyunca bir noktada moleküler profil-tabanlı tedavi alma ihtimalinin %30 olduğunu gösteriyor. Geri kalanında, mevcut moleküler eşleşen ilaç yoktu. Bu oranın yeni ilaçlar geliştirilmekte ve onaylanmakta olduğu için yıllar boyunca artacağından eminiz.